Tổng hợp công dụng của cây rau om hỗ trợ điều trị bệnh

Công dụng của cây rau om vừa là thực phẩm, vừa là dược liệu nổi tiếng chữa được rất nhiều chứng bệnh. Cây rau thơm thơm thường xuất hiện trong các món canh chua, phở như các loại gia vị khác nhưng trong y học dân gian, rau om là một vị thuốc có tác dụng giải độc, cầm máu, lợi tiểu, hỗ trợ trị bệnh ung thư, chữa sỏi thận,… 

Giới thiệu về cây rau ngò om

Rau ngò om (Limnophila aromatica hay còn gọi là rau ngổ, ngổ ôm, ngổ điếc,… thuộc họ hoa Mõm sói (Scrophulariaceae).

Đặc điểm thực vật

• Thuộc loại cây thân thảo. Thân giòn, mập, rỗng ruột, có chiều dài trung bình từ 20 – 30cm, mọc bò trên đất, có mùi thơm. Dọc thân cây có nhiều lông mịn bao phủ. Rễ cây tập trung ở các mắt dưới.
• Lá cây là loại lá đơn màu xanh, mọc đối xứng hoặc mọc vòng từ 3 – 5 lá, kích thước nhỏ, mặt nhẵn, không cuống mà mọc sát và hơi ôm thân cây. Mép lá hình răng cưa, mặt dưới có đốm tuyến màu xanh.
• Hoa mọc đơn ở nách lá, hình loa kèn, mọc không đều, nằm trên cuống dài 1,5cm. Hoa có 5 cánh màu tím nhạt trên đầu, trắng ở dưới, đài hình chuông, chia thành 5 răng, dài 4 – 5mm. Tràng dài gấp 2 lần đài. Chỉ có nhị ngắn, có vòi nhẵn, nhụy hoa vàng, đầu nhụy chẻ đôi.
• Quả hình nang trứng, không có lông, nằm trong đài, chứa nhiều hạt nhỏ.

Nguồn gốc và phân bố

Cây rau ngổ ưa sống ở môi trường nóng và nhiều nước. Chúng được phân bố khắp vùng nhiệt đới châu Phi, châu Á và châu Đại Dương, nhưng được tìm thấy nhiều nhất ở các nước Đông Nam Á.

Cây rau thường mọc nổi trên mặt nước, nhưng ngày nay còn được trồng cả trên cạn để làm gia vị. Tuy nhiên, người trồng cần phải tưới nước thường xuyên để cây phát triển. Một số người trồng rau om trong bể thủy sinh hay hồ cá để làm cảnh.

Ở Việt Nam, giống rau này có nguồn gốc từ Bắc Mỹ, khi những người đi tị nạn sau cuộc chiến tranh Việt Nam giữa thập niên 70 đem về. Rau có mặt ở khắp tỉnh thành trên cả nước và dễ dàng tìm mua với giá khá rẻ.

Thành phần hóa học

Phân tích rau ôm trong phòng thí nghiệm cho thấy các thành phần hóa học của cây bao gồm:

• Nước (93%)
• Tinh dầu
• Cumarin
• Protid (2,1%)
• Flavonoid 
• Các loại vitamin: B, C
• Đường khử
• Carotene
• Cellulose
• Axit hữu cơ
• Glucid
• Monoterpenoid cetone
• Limonene
• Aldehyd perilla
• Nevadensin

Chiết xuất thô của rau ngổ cùng các hợp chất phân lập có hoạt tính dược lý chống lại sự bảo vệ của tế bào, giảm đau, kháng viêm, kháng khuẩn, chống tiêu chảy, tẩy giun sán,… Không những thế, các thành phần isoflavone glycosid, flavonoid, tinh dầu, steroid,… mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Công dụng rau om giúp chữa bệnh

Tác dụng của cây rau om trong chữa bệnh bao gồm:

Chữa đi tiểu ra máu, bí tiểu, đầy hơi do nhiệt

30g rau om tươi rửa sạch bằng nước muối. Sau đó giã nát rồi cho thêm 300ml nước đun sôi để nguội, khuấy đều rồi chắt lấy nước cốt. Để dễ uống hơn thì có thể pha thêm ít đường.

Điều trị sỏi thận

Có 3 cách dùng rau ngổ để điều trị sỏi thận:

• Cách 1:

50g rau ngổ rửa sạch. Sau khi để ráo nước thì cắt nhỏ, giã nát cùng một ít muối ăn, lọc lấy nước uống 2 lần/ngày trong 5 – 7 ngày liên tục. Có thể kết hợp rau ngổ với râu ngô, cây bông mã đề hay kim hoa thảo để tăng hiệu quả.

• Cách 2: 

50g rau ngổ đem xay uống như uống sinh tố. Sỏi nhỏ thì dùng trong khoảng 15 ngày, sỏi to thì uống trong 1 tháng liên tục.

• Cách 3:

1kg rau om xay nhuyễn rồi vắt nước cốt hòa chung với nước của 1 quả dừa. Chia thành 3 phần đều nhau rồi uống hết trong ngày. Dùng trong 7 ngày thì ngưng. Công dụng của rau om nước dừa là kích thích đi tiểu nhiều lần nên dễ dàng đẩy viên sỏi ra ngoài.

Trị chứng ra nhiều huyết trắng ở phụ nữ

Phụ nữ bị nhiễm vi khuẩn, nhiễm nấm ở âm đạo thường ra nhiều huyết trắng và có mùi hôi tanh, gây ngứa ngáy khó chịu. Dân gian có một số bài thuốc có thể khắc phục tình trạng này như sau:

• Cách 1:

Xay nhuyễn 5000g rau om lấy nước uống 2 ngày 1 lần.

• Cách 2:

500g rau om thái nhỏ, nấu cùng với  bát nước đến khi nước cô lại còn 1 bát. Gạn ra uống khi còn ấm.

• Cách 3:

Kết hợp rau ôm (2 nắm), lá ngải cứu (2 nắm), cỏ lông gà (3 nắm), củ gấu (1 nắm), cây muồng dẹt (1 nắm), rễ bông trang trắng (1 nắm) tạo thành 1 thang thuốc. Tất cả nguyên liệu đem rửa sạch, sắc kỹ với 1,5l nước, chia ra uống vài lần trong ngày.

Điều trị sỏi túi mật

100g rau om rửa sạch, cắt ngắn. Sau đó dùng cối giã nát, vắt nước cốt rồi bỏ bã. Pha nước rau cùng 2 thìa cà phê mật ong. Dùng uống sáng sớm trước khi ăn 30 phút. Tùy theo tình trạng bệnh để dùng thuốc đều đặn trong 10 – 15 ngày để thấy hiệu quả.

Chữa đái dầm, tiểu không tự chủ

Dùng rau om kết hợp mùi tàu, cỏ mần trầu (mỗi loại 20g) và cây cỏ sữa lá (10g). Tất cả nguyên liệu rửa sạch, thái nhỏ, phơi hoặc sấy khô. Sắc với 500ml nước, đun trên lửa nhỏ đến khi nước cạn còn khoảng 100ml. Gạn ra uống sau khi ăn tối.

Chữa tiểu tiện ra máu

Rau ôm, cây cỏ tháp bút (mộc tặc), rễ cỏ tranh, mỗi vị 10g. Cắt nhỉ các vị thuốc rồi đem phơi trong vài nắng to cho khô. Khi dùng thì tẩm rượu sao vàng, sắc nước đặc uống 2 lần, mỗi ngày 1 thang.

Chữa nổi ban đỏ trên da

Rau om và dây vác tía (mỗi loại 20g), đọt tre mỡ và măng sậy (mỗi loại 10g), sắc nước uống nhiều lần trong ngày.

Chữa chảy nước mũi, ho, cảm

Sắc uống 20g rau om mỗi ngày.

Điều trị bệnh gout

Có 3 cách điều trị bệnh gout bằng rau om:

• Cách 1:

50g rau ngổ tươi ăn kèm với thức ăn mỗi ngày.

• Cách 2: 

100g rau ngổ xay với 2 ly nước. Chia uống 3 lần trong ngày để hỗ trợ chống viêm, giảm đau trong các đợt gout cấp.

• Cách 3: 

Kết hợp rau om với hoa mã đề, râu ngô, lượng bằng nhau. Sắc uống trong ngày thay trà để giảm axit uric máu.

Điều trị ho kéo dài do ảnh hưởng của viêm phế quản mãn tính

50g rau om rửa sạch rồi xay lấy nước cốt. Bỏ thêm vài hạt muối rồi khuấy tan. Uống buổi sáng khi ngủ dậy trong 10 – 15 ngày.

Chữa đầy bụng, chướng hơi, ăn không tiêu

Rau om tươi và mộc hương nam, lượng bằng nhau. Đem sắc với 1 lít nước lấy 250ml, chia thành 2 phần uống sáng, tối.

Chữa vết thương ngoài da có mủ

Cây rau om tươi rửa thật sạch với nước muối. Đem giã nát rồi đắp trực tiếp lên vết thương, ngày 2 lần.

Chữa rắn cắn

Có 2 cách:

• Cách 1:

20g rau om cùng 25g bạch hạc (kiến cò). Giã nát cả hai rồi trộn chung với 30ml rượu, chắt nước uống. Phần bã đắp lên nơi bị cắn.

• Cách 2:

40g rau ôm cho vào chảo sao vàng, sắc nước uống vài lần.

Điều trị nhiễm trùng herpes

Giã rau ôm lấy nước để thoa lên khu vực tổn thương. Kết hợp dùng rau om nấu nước để rửa vùng bị bệnh hàng ngày.

Hạ mỡ gan, mỡ máu, đào thải độc tố trong cơ thể

100g cây rau om và 50g bạc hà phơi khô, sao vàng, hạ thổ (rải xuống nền đất sạch cho nguội). Sắc cả 2 với 10ml nước trong 10 phút. Uống sau bữa tối liên tục trong 1 tháng. Trong thời gian này, người bệnh kiêng ăn nội tạng động vật và hạn chế hải sản.

Điều trị viêm khớp

Đun sôi 2l nước rồi cho thêm 1 nắm rau om vào, đun thêm 10 phút nước. Vớt xác lá ra, lấy nước uống thay cho nước lọc. Cách ngày lại uống 1 ngày để hỗ trợ và phòng ngừa viêm khớp.

Chữa ho ra máu

500g rau ôm tươi, giã lấy cốt rồi pha thêm vài hạt muối vào để uống. Nên dùng ngay khi thức dậy vào buổi sáng, trước khi đánh răng. Dùng liên tục trong 2 tuần.

Ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư tuyến tiền liệt, ung thư dạ dày

Rau om tươi và lá mồng tơi, mỗi loại 100g. Giã chung hoặc xay lấy nước. Cho thêm 5 thìa canh giấm nuôi bằng chuối. Uống mỗi ngày lúc 12 giờ trưa.

Điều trị tê bì tay chân

Rau om tươi hoặc khô đều được, nấu nước uống hàng ngày thay trà.

Chữa bệnh tiểu đường

Giã nhỏ 40 – 60g ngọn non của rau om. Thêm 1 ly nước đun sôi để nguội vào, khuấy đều, lọc lấy nước cốt. Hòa thêm vài hạt muối để uống.

Chữa chứng ngủ hay mơ

5g rau ngổ xay cùng 5 hạt muối hột. Chắt nước uống lúc sáng sớm khi vừa tỉnh dậy. Dùng 10 – 15 ngày để thấy hiệu quả.

Điều trị cảm lạnh

Sắc 15g rau om lấy nước uống. Dùng 3 lần trong ngày.

Cầm máu cho vết thương hở ngoài da

Rau om giã nát, gói vào trong gạc y tế rồi băng cố định vào vùng bị tổn thương đến khi máu ngừng chảy.

Chữa suy gan, viêm gan C

Rau om (1 nắm), râu ngô (1 nắm), bông mã đề (1 nắm). Nấu nước uống hàng ngày để bệnh mau thuyên giảm.

Tuy rau ngổ không có độc và có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe con người, nhưng cũng cần lưu ý một số điều trước khi sử dụng.

Lưu ý khi sử dụng rau ngò om

Một số lưu ý khi sử dụng cây ngò om:

Cẩn thận khi sơ chế dược liệu 

• Cây ngò om hay mọc ở vùng ẩm ướt như ao hồ, bờ ruộng, đầm lầy. Dọc thân cây lại chứa nhiều lông nên dễ dính nhiều bùn đất. Cần phải ngâm rửa nhiều lần cho sạch trước khi sử dụng.
• Có thể chứa trứng giun kim, giun sán và ký sinh trùng. Nên ngâm rau với nước muối pha loãng, dung dịch thuốc tím hoặc nhúng vào nước ấm 45 độ C.

Kiêng kị

• Cây rau om chứa chất làm giãn cơ phủ tạng. Phụ nữ mang thai ăn nhiều có nguy cơ sảy thai.
• Cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng các bài thuốc từ cây rau om cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em dưới 1 tháng tuổi.

Tác dụng phụ

Một số trường hợp dị ứng với rau ngò om:

• Da sưng đỏ, kích ứng
• Nổi mẩn ngứa ngoài da
• Sưng môi, lưỡi, họng
• Khó thở…

Tương tác thuốc

Mặc dù chưa có báo cáo về sự tương tác giữa rau ngò om và loại thuốc cụ thể nào, nhưng bạn cũng nên thận trọng khi dùng chung loại dược liệu này với các loại thuốc hay thảo dược, thực phẩm chức năng khác.

Phân biệt rau ngổ ngò om với rau ngổ trâu

Rau om rất dễ bị nhầm lẫn với rau ngổ trâu cho nhiều điểm tương đồng. Rau ngổ trâu mọc hoang, sống nổi trên mặt nước hoặc vùng nước ngập. Thân và lá có màu xanh đậm và lớn hơn nhiều so với ngò om. Đặc biệt, ngổ trâu có mùi hôi và được người dân hái về làm thức ăn cho lợn. Cần chú ý phân biệt 2 loại rau này để chọn đúng loại dược liệu.

Công dụng của cây rau om đã được chứng minh trong cả Y học cổ truyền và Y học hiện đại. Tuy nhiên, người dùng nên có sự tham khảo ý kiến từ bác sĩ để sử dụng đúng cách, đặc biệt là những đối tượng nhạy cảm như phụ nữ mang thai, đang cho con bú, trẻ em, người có cơ địa dễ dị ứng,… nhằm tránh gây ra tác dụng phụ không mong muốn.